Bitcoin ile başlayan blockchain serüveni, Dünya’yı merkeziyetsiz finansın zirve konumlarından biri olan bugünlere kadar taşıdı. Merkezi olmayan ve herhangi bir otorite yönlendirmesi olmadan da çalışabilen blockchain sistemleri gelişti ve sayıları oldukça arttı. Çeşitli projeler ve akıllı kontratlar ortaya çıkarak finans sektörüne yön verebilecek bir hareket başladı. Bu finansal hareket yükselirken, karşımıza DAO denilen bir kavramı çıkardı. Pek DAO nedir?
DAO nedir?
“Decentralized Autonomous Organization” sözcüklerinin kısaltması olan DAO, “Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon” anlamına gelmektedir. Yazılım altyapısıyla oluşturulmuş ve merkezi bir güç müdahalesi bulunmadan hedeflenen işleri yapabilen organizasyonlardır. Bir DAO, programlaması tamamlanan ve blok zincire aktarılan görevlerini, kendi başına yapabilme yeteneğini taşır. Bu organizasyonlar farklı altyapılara ve programlara göre sınırsız fikre entegre edilebilmektedir. DAO yapısı, merkeziyetsiz yönetim anlayışını kullanmak isteyen sektörler için kullanışlı ve ekonomik bir tercihtir. Günümüzde DAO şehirleri kurmayı hedefleyen projeleri bile görebilirsiniz.
DAO, kurumsal bir şirket yapısına benzese de yönetim olarak çok farklıdır. DAO’da yönetimde pay sahipleri ve ortak ekonomik kuralları vardır. Genellikle bir blockchain üzerinde token üretilir ve toplanan fon karşılığı dağıtımı gerçekleştirilir.
Blockchain ve DAO
DAO mekanizmasının ilk olarak ne zaman çıktığı kimi kaynaklarda Bitcoin‘in doğuşu, kimi kaynaklarda ise Ethereum akıllı sözleşmelerinin çıkışı olarak geçer. Ethereum açık kaynak kodlu blok zincirinde üretilen akıllı sözleşmeler, DAO’nun günümüzde de çok yaygın olarak kullanılan en güzel örneklerini barındırmaktadır. Solidity dili ile yazılan akıllı sözleşmeler, tüm blok zincire dağıtılır ve bir token olarak görevine başlar. Merkezi bir otoriteden bağımsızlığını kazanan kontrat, içeriğindeki kuralları bir daha değiştirilememek üzere uygular. Sözleşmedeki tüm hareketler blockchain üzerinde şeffaf bir şekilde herkes tarafından bir tarayıcı vasıtasıyla görüntülenebilmektedir. Bu sayede fonlar üzerinde yapılan hileler ve kötü niyetli davranışlar tespit edilebilir.
Akıllı sözleşmelerin günümüz dünyasında getirdiği daha pek çok özellik var ve gelişmeye de devam ediyor. Ancak işin birde güvenlik boyutu var. Bahsettiğimiz gibi akıllı kontratlar üzerindeki kodlar, yani kurallar sonradan değiştirilemediği için bir güvenlik sorununa dönüşme ihtimali vardır. Sözleşme zincire dağıtıldıktan sonra fark edilen bir güvenlik açığı, geliştiriciler tarafından düzeltilemeyeceği için çok ciddi maddi kayıplara yol açması muhtemel. Bunun büyük bir örneği “The DAO” projesidir. 2016 yılında proje tokenları bir ICO ile piyasaya çıktı ve ardından siber saldırıya uğradı. Toplanan fonların önemli bir kısmı ele geçirildi. Bu olay sonucunda Ethereum’da ciddi bir güven kaybı oluştu. Geliştiriciler, Ethereum blok zincirinde büyük bir değişikliğe gittiler. Bu değişiklik ile Ethereum zincirine hard fork geldi ve blok zincirin tarihi, dolandırıcılığın yapıldığı tarihin öncesine geri çekildi. Yani geçmişe gidildi ve yeni bir blockchain oluşturuldu. Orijinal blok zincir ise Ethereum Classic olarak yoluna devam etti.